Kamus-ı Muhit - الإستباق maddesi

اَلْإِسْتِبَاقُ [el-istibâḵ] (إِفْتِعَالٌ [iftiʹâl] vezninde) Birbirine takaddüm için yarışmak maʹnâsınadır, seğirtişme ve koşuşma ve ok atışma gibi; yukâlu: إِسْتَبَقَ الرَّجُلاَنِ إِذَا تَسَابَقَا Ve bu ihtisâm gibi müşâreket içindir; ve yukâlu: إِسْتَبَقَا الصِّرَاطَ أَيْ جَاوَزَاهُ وَتَرَكَاهُ حَتَّى ضَلاَّ Şârih der ki burada mü΄ellif وَتَرَكَاهُ حَتَّى ضَلاَّ kavli zâ΄iddir, yaʹnî tetmîm kabîlindendir ki mâdde-i tefsîrden hâricdir; ve minhu kavluhu taʹâlâ: ﴿فَاسْتَبَقُوا الصِّرَاطَ﴾ الآية Sâhib-i Keşşâf der ki إِسْتِبَاقٌ [istibâḵ]ın sırâta taʹalluku hazfü’l-cârr ve îsâlü’l-fiʹl kabîlindendir ki إِسْتَبَقُوا إِلَى الصِّرَاطِ sebkindedir yâhûd اِسْتِبَاقٌ [istibâḵ]a ibtidâr maʹnâsını tazmîne muhtâcdır, فَاسْتَبَقُوا فَابْتَدَرُوا demek olur yâhûd tecevvüz ve ittisâʹla mesbûkun-ileyhi mesbûk menzilinde kılmağa muhtâcdır, yaʹnî إِسْتِبَاقٌ [istibâḵ] bir sâbık ve bir mesbûk ve bir mesbûkun-ileyh iktizâ eder. Pes burada صِرَاطٌ [ṡirâṯ] ki mesbûkun-ileyhtir, istiʹâre bi’l-kinâye cihetiyle mesbûka teşbîh olunup ona istibâkı isbât tahyîl olur yâhûd صِرَاطٌ [sîrâṯ] ʹalâ-kavlin zurûf-ı mekâniyye-i gayr-i muhtassadan olmakla zarfiyyet üzere mansûbdur.

Vankulu Lugatı - الإستباق maddesi

اَلْإِسْتِبَاقُ [el-istibâḵ] (hemzenin ve tâ’nın kesriyle) Yarış için seğirtişmek; yukâlu: إِسْتَبَقْنَا فِي الْعَدْوِ أَيْ تَسَابَقْنَا Ve ok atışmada yarışmağa dahi derler, nitekim Bârî taʹâlânın ﴿ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ﴾ (يوسف، 17) dediği kavlinde murâd نَنْتَضِلُ dür demiştir. Baʹzılar إِنْتِضَالٌ [intiḋâl] ok atışmağa derler.