اَلْإِسْتِمْخَارُ [el-istimḣâr] ve
اَلتَّمَخُّرُ [et-temaḣḣur] (تَفَعُّلٌ [tefaʹʹul] vezninde) Bunlar da إِمْتِخَارٌ [imtiḣâr] ile maʹnâ-yı ahîrde mürâdiflerdir; yukâlu: إِسْتَمْخَرَ الْفَرَسُ وَتَمَخَّرَ بِمَعْنَى امْتَخَرَ Ve fi’l-hadîsi: ḣإِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمُ الْبَوْلَ فَلْيَمَتَخَّرِ الرِّيحَḢ وَفِي لَفْظٍ إِسْتَمْخِرُوا الرِّيحَ أَيِ اجْعَلُوا ظُهُورَكُمْ إِلَى الرِّيحِ كَأَنَّهُ إِذَا وَلاَّهَا شَقَّهَا بِظَهْرِهِ فَأَخَذَتْ عَنْ يَمِينِهِ وَيَسَارِهِ وَقَدْ يَكُونُ اسْتِقْبَالُهَا تَمَخُّرًا غَيْرَ أَنَّهُ فِي الْحَدِيثِ اسْتِدْبَارٌ Yaʹnî “Sizler âb-efşân olacak vaktte rüzgâra karşı mukâbil olmanız ki üzerinize reşâşeleri serpilip sıçrar, belki rüzgâra arkanızı veresiz.” Ve bu gûyâ ki مَخْرٌ [maḣr]-i sefîneden me΄hûzdur ki rüzgârı arka ile yarıp iki tarafa almak olur. Maʹa-hâzâ rüzgârı mukâbele eylemeğe de ıtlâk olunur. Nihâyet tatahhür karîne-i hâliyyesiyle burada murâd rüzgâra arka vermektir, zîrâ rüzgârı şakk eylemek arka vermekle ve mukâbele ile de olur. Nihâyet burada إِسْتِمْخَارٌ [istimḣâr]dan murâd ibtidâ idrâk ve temeyyüz için mecrâ-yı rîhe mukâbele edip baʹdehu istidbâr ile âb-efşânlığa mübâşeret eylemektir.
اَلْإِسْتِمْخَارُ [el-istimḣâr] (hemzenin ve tâ’nın kesriyle) Yelden cânibe teveccüh etmek; tekûlu: إِسْتَمْخَرْتُ الرِّيحَ إِذَا اسْتَقْبَلْتَهَا بِأَنْفِكَ
Sitemizde detaylı hızlı ve kolay arama ekranı