Kamus-ı Muhit - مخر maddesi

اَلْمَخْرُ [el-maḣr] (mîm’in fethi ve ḣâ-yı muʹcemenin sükûnuyla) ve

اَلْمُخُورُ [el-muḣûr] (قُعُودٌ [ḵuʹûd] vezninde) Gemi deryâda akıp gitmek, ʹalâ-kavlin revân olup giderken rüzgârı istikbâl eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَتِ السَّفِينَةُ مَخْرًا وَمُخُورًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا جَرَتْ أَوِ اسْتَقْبَلَتِ الرِّيحَ فِي جِرْيَتِهَا Mü΄ellifin Baṡâ΄ir’de beyânına göre مَخْرٌ [maḣr] şakk eylemek maʹnâsına mevzûʹdur; yukâlu: مَخَرَتِ السَّفِينَةُ إِذَا شَقَّتِ الْمَاءَ بِجُؤْجُؤِهَا Cereyân şakk-ı deryâyı ve rîhi istikbâl, kezâlik rîhi şakk eylemeği müstelzimdir. Ve

مَخْرٌ [maḣr] Yüzgüç adam suyu elleriyle yarmak maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَ السَّابِحُ إِذَا شَقَّ الْمَاءَ بِيَدَيْهِ Ve çarhın ve makaranın iğ gelen yerini iğ aşındırıp bolaltmak maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَ الْمِحْوَرُ الْقَبَّ إِذَا أَكَلَهُ فَاتَّسَعَ فِيهِ Ve yere mutayyeb olmak için su salıvermek maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَ الْأَرْضَ إِذَا أَرْسَلَ فِيهَا الْمَاءَ لِتَجُودَ أَيْ لِتَطِيبَ Ve evin güzîde olan emtiʹa ve eşyâsını ahz eylemek maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَ الْبَيْتَ إِذَا أَخَذَ خِيَارَ مَتَاعِهِ Ve sütün kesret ve vefreti nâkayı çok sağılmağa bâ΄is olmakla zaʹf ve zebûnluğa uğratmak maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَ الْغُزْرُ النَّاقَةَ إِذَا كَانَتْ غَزِيرَةً فَأَكْثَرَ حَلْبَهَا فَجَهَدَهَا ذَلِكَ Ve tarla su salınmakla mutayyeb olmak maʹnâsınadır; yukâlu: مَخَرَ الْأَرْضَ إِذَا أَرْسَلَ فِيهَا الْمَاءَ لِتَجُودَ فَمَخَرَتِ الْأَرْضُ أَيْ جَادَتْ

Vankulu Lugatı - مخر maddesi

اَلْمَخْرُ [el-maḣr] (mîm’in fethi ve ḣâ’nın sükûnuyla) Gemi deryâda yürürken suyu âvâzla yarmaktır; yukâlu: مَخَرَتِ السَّفِينَةُ تَمْخَرُ مَخْرًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ وَتَمْخُرُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا جَرَتْ تَشُقُّ الْمَاءَ مَعَ صَوْتٍ Ve minhu kavluhu taʹâlâ: ﴿وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ﴾ (النحل 14) أي جواري Ve

مَخْرٌ [maḣr] Yere su salıvermeğe de derler; yukâlu: مَخَرْتُ الْأَرْضَ أَيْ أَرْسَلْتُهُ فِيهَا الْمَاءَ